Çfarë janë financat publike?

Financat publike janë financat e personave publikë, domethënë:

• të Shtetit dhe ndërmarrjeve të tij publike,
• të qeverisjes vendore dhe ndërrmarjeve të tyre.

Në teorinë e financave publike përcaktohen tre funksione ekonomike të Shtetit:

1. Rregullimi ose “stabilizimi”. Në ekonominë e tregut aktiviteti është shpesh ciklik. Funksioni i rregullimit nëpërmjet politikave makro-ekonomike (si psh monetare, buxhetare, të këmbimit, etj) i mundëson shtetit evitimin e fluktuacioneve ekonomike shumë të mëdha.

2. Caktimi dhe organizimi i burimeve dhe mjeteve prodhuese. Në këtë rast qeveria ndërhyn për të marrë në ngarkim pasuritë e përbashkëta, për të regulluar konkurrencën, për të bërë të mundur manaxhimin e eksternaliteteve

3. Shpërndarja, që ka për qëllim reduktimin e mosbarazive. Këto ndërhyrje janë të ndërlidhura me nocionet e ndershmërisë, të drejtësisë sociale dhe të mundësive të çdonjërit.

Gjithashtu financat publike përkufizohen sipas tre pikpamjeve:

     1. Sipas pikëpamjes ekonomike, përkufizimi i financave publike përfshin operacionet financiare të personave publikë, ku bëjnë pjesë  veprimet buxhetore, si të ardhurat, shpenzimet, si dhe veprimet e thesarit, si huaja dhe menaxhimi i borxhit.

        2. Sipas pikëpamjes juridike, financat publike përbëjnë degën e së drejtës publike që studjon rregullat që aplikohen mbi operacionet që lidhen me paratë publike.

        3. Sipas pikëpamjes së të drejtës, financat publike përbëjnë një degë të së Drejtës publike.

Si disiplinë, financat publike mbulojnë studimin e rregullave dhe të proceseve që lidhen me paratë publike. Këtu përfshihen gjithashtu proceset me të cilat shteti dhe entet publike administrojnë flukset monetare. Është një fushë që kryqëzohet me të drejtën fiskale, me të drejtën kushtetuese si dhe me kontabilitetin publik.

Financat publike kanë të bëjnë me shkencat sociale dhe kanë si objekt studimin e fenomenit financiar publik në tërësinë e tij: të hyrat, shpenzimet, thesarin, procedurat buxhetore dhe llogarimbajtëse, politikat buxhetore, etj aktorët kryesorë të të cilëve janë Shteti, kolektivat territoriale, ndërmarrjet publike si dhe organizmat sociale dhe ndërkombëtare. Në brëndësi të sektorit të përgjithshëm të financave, ai i financës publike përfshin financimin, buxhetin dhe komptabilitetin:

• e organizmave ndërqeveritare, në nivel rajonal (p.sh. evropian) ose botëror, në veçanti BQE, BEI, FMI dhe Banka Botërore. Ky është terreni i financës publike ndërkombëtare.
• e Shtetit dhe kolektiviteteve të tjera territoriale (rajonet, departamentet, komunat). Në shumicën e vendeve institucioni qëndror në fushën e financave publike është Ministria e Financave,
• bankat qëndrore,
• organizmat para-shtetërore (p.sh. sigurimet shoqërore, shërbimet publike jo të dhëna privatëve, etj).

Më shumë për këtë temë:
Analfabetizmi financiar
Ç’është financa?