Mbretëria e Shqipërisë

Botuar në New York Times, 31 gusht 1913

Ndonëse Fuqitë Evropiane nuk kanë caktuar ende një Princ, që do të vendoset në fronin e Mbretërisë së re të Shqipërisë, thuhet se kryeqytet i vendit do të jetë qyteti i Elbasanit, i cili ndodhet në një distancë të barabartë nga kufiri serb në veri dhe kufiri grek në jug, dhe pothuaj përballë portit të Durrësit. Eshtë e rëndësishme për shkak të kushteve të përgjithshme që presin monarkun e ri që qyteti, edhe pse afro 40 milje nga bregu, të mund të arrihet vetëm duke bërë disa ditë rrugë përgjatë shtigjeve të mushkave, dhe që ai të mos ketë një vendbanim të përshtatshëm për një banor evropian.

Ne jemi mësuar që ta asociojmë zyrën e një monarku modern, me vendini që ai qeveris; por në Shqipëri, nuk ka gjurmë të një kombi apo elementë të një kombësie. Edhe gjurmët e një race të përbashkët janë të paqarta. Gegët në veri dhe ttoskët në qendër të ish provincës turke, edhe pse besohet që kanë një origjinë të përbashkët shumë të largët, dallojnë mes tyre në tipare, zakone, dhe në fe. Në jug dhe në kufijtë e Bullgarisë dhe Serbisë ka shqiptarë, grekë, serbë, bullgarë dhe turq.

Nuk ka gjuhë të përbashkët, dhe i vetmi ligj që mund të thuhet se respektohet është ligji i vjetër i gjakmarrjes, i cili është shumë i ngurtë. Sa për fenë, apo pasionet dhe paragjykimet që i kanë rrënjët në fe, shumëllojshmëria është e madhe. Tre të pestat e popullsisë – që vlerësohet afro 1.200.000, numri i vërtetë është i paqartë – janë muhamedanë, ndërkohë që pjesa tjetër janë të ndarë mes kishave katolike dhe ortodokse greke, dhe asnjë sekt nuk është në marrëdhënie të mira me tjetrin.

Sundimi i turqve sa kohë që ekzistonte, ishte e vetmja lidhje uniteti e njohur në provincë, dhe ajo ishte e çrregullt, e pasigurtë dhe shpesh e dobët, me shpërthime egërsie. E vetmja formë qeverisjeje është praktikisht feudale, ku Bejlerët e fiseve të ndryshme kanë të njëjtin pushtet si Krerët e Maleve të Skocisë dy shekuj më parë.

Shumë prej këtyre me ndjekësit e tyre, vazhdojnë ta shohin Sulltanin si zotin e tyre, besojnë se ishte prej urdhërave të tij që serbët u tërhoqën nga territori që mbanin pushtuar, dhe janë të bindur se ai “nuk do të lejojë” që një princ Evropian të vijë për t’i qeverisur. Mes këtyre myslimanëve dhe të krishterëve të cilësdo degë ka një hendek të gjerë, dhe sundimtari që do të marrë përsipër nën një qeveri të përbashkët do ta ketë pothuaj të pamundur.

Për një popullsi – vështirë se mund ta quash popull – që përmbledh kaq shumë elementë të ndryshëm dhe në konflikt mes tyre është e qartë se fjalët “autonomi” dhe “pavarësi kombëtare” kanë një kuptim shumë të zbehtë, dhe shpesh nuk kanë fare kuptim.

Një pjesë e konsiderueshme e shqiptarëve, analfabetë dhe që flasin dialekte të ndryshme, janë të paditur për ngjarjet e vitit që kaloi dhe nuk dinë asgjë për ndonjë luftë, përveç grindjeve mes tyre.

Kjo situatë e gjërave nuk është aspak e re. Ajo dihej mirë kur Austria, me ndihmën e Italisë dhe miratimin hezitues të Gjermanisë, iu imponua Evropës me detyrën që të organizonte Shqipërinë si një mbretëri të re. Dhe hedh një dritë mbi qëllimet dhe tendencat e “koncertit të Evropës”, se secili prej lëvizësve kryesore të kësaj politike u vu në fakt në lëvizje nga frika se fuqia tjetër do të përfitonte shumë, nëse Shqipëria nuk tërhiqej nga shpërndarja e përgjithshme e plaçkës së luftës.

Botuar ne Bota.al

    Thënie për Shtetin

    • Një burrë shteti është një politikan që e vë vehten në shërbim të kombit. Një politikan është një burrë shteti që vë kombin e tij në shërbim të tij.
      - Georges Pompidou
    • Në politikë duhet të ndjekësh gjithmonë rrugën e drejtë, sepse je i sigurt që nuk takon kurrë asnjëri
      - Otto von Bismarck
    • Politika e vërtetë është si dashuria e vërtetë. Ajo fshihet.
      - Jean Cocteau
    • Një politikan mendon për zgjedhjet e ardhshme, një shtetar mendon për gjeneratën e ardhshme
      - Alcide de Gasperi
    • Europa është një Shtet i përbërë prej shumë provincash
      - Montesquieu
    • Duhet të dëgjojmë shumë dhe të flasim pak për të berë mirë qeverisjen e Shtetit
      - Cardinal de Richelieu
    • Një shtet qeveriset më mirë nga një njëri i shkëlqyer se sa nga një ligj i shkëlqyer.
      - Aristotele
    • Historia e lirisë, është historia e kufijve të pushtetit të Shtetit
      - Woodrow Wilson
    • Shteti. cilido që të jetë, është funksionari i shoqërisë.
      - Charles Maurras
    • Një burrë shteti i talentuar duhet të ketë dy cilësi të nevojshme: kujdesin dhe pakujdesinë.
      - Ruggiero Bonghi