Pse demokracitë kryesore nuk po krijojnë dot qeveri të qëndrueshme?!

Shumica e qeverive të G7-ës tani janë aq të ngarkuara me problemet e brendshme politike saqë janë të paaftë të drejtojnë vendet e tyre, e lëre më botën e lirë.

G7 është “komiteti drejtues i botës së lirë”, sipas Jake Sullivan, këshilltar për sigurinë kombëtare të Presidentit Joe Biden. Nëse po, bota e lirë ka një problem. Shumica e qeverive të G7-ës tani janë aq të ngarkuara me problemet e brendshme politike saqë janë të paaftë të drejtojnë vendet e tyre – e lëre më botën e lirë.

Merrni parasysh situatat politike në Francë, Gjermani, Kanada, Japoni dhe Korenë e Jugut (kjo e fundit nuk është zyrtarisht anëtare e G7, por merr pjesë në mënyrë rutinore në samite). Në Francë, qeveria ra kohët e fundit pasi nuk ishte në gjendje të miratonte një buxhet. Një kryeministër i ri është në fuqi, por do të përballet me të njëjtat probleme. Ka shumë spekulime se Emmanuel Macron do të japë dorëheqjen si president përpara përfundimit të planifikuar të mandatit të tij në 2027.

Gjermania po shkon drejt zgjedhjeve pas rënies së koalicionit “semaforik” të udhëhequr nga Olaf Scholz. Zgjedhjet e fundit në Japoni panë që partia Liberal Demokratike në pushtet humbi shumicën e saj për herë të parë që nga viti 2009 – me një tjetër sondazh të mundshëm vitin e ardhshëm. Në Kanada, afër dekadës së Justin Trudeau-t në pushtet po i vjen fundi pa dinjitet. Me partinë e tij prapa në votime, kryeministri është nën presion të madh për të dhënë dorëheqjen.

Pjesa e rezistencës së rënies demokratike është Koreja e Jugut, ku pozicioni politik i Presidentit Yoon Suk Yeol u bë aq i dëshpëruar sa ai shpalli ligjin ushtarak. Protestat popullore e detyruan shpejt atë të tërhiqej dhe çuan në shkarkimin e tij.

Jashtë SHBA-së, dy vendet e vetme të G7 që mund të pretendojnë të kenë një qeveri të qëndrueshme janë Britania e Madhe dhe Italia. Kryeministri i Britanisë, Sir Keir Starmer, fitoi një shumicë të madhe në zgjedhjet e kësaj vere. Por vlerësimet e tij në sondazh kanë rënë që atëherë me shpejtësi. Në fakt, Starmer tani është më i papëlqyer pas pesë muajsh në detyrë se çdo kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar në katër dekada. Vetëm Giorgia Meloni e Italisë mund të bëjë një pretendim të besueshëm për t’u parë me sy të mirë nga votuesit e saj dhe tregjet.

Pra, çfarë është G7? Si gjithmonë, konteksti lokal ka rëndësi. Në Japoni, skandalet e korrupsionit kanë dobësuar LDP-në. Macron dhe Trudeau janë të dy liderë që kanë humbur shkëlqimin e tyre pas shumë vitesh në detyrë.

Por duket se ka edhe dy faktorë të mëdhenj gjithëpërfshirës që po e bëjnë shumë të vështirë për pothuajse të gjitha demokracitë e G7-ës të mbajnë qeveri të qëndrueshme. E para është rënia e qendrës politike dhe ngritja e partive populiste. E dyta është një shtrëngim fiskal i krijuar nga rritja e ngadaltë, plakja e shoqërive, pandemia, kriza financiare e vitit 2008 dhe kërkesat për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes.

Populizmi dhe problemet fiskale po ushqehen me njëri-tjetrin dhe e bëjnë gjithnjë e më të vështirë qeverisjen. Qeveria e Francës u rrëzua pasi u përpoq të shkurtonte shpenzimet dhe të rriste taksat për të luftuar një deficit buxhetor prej 6 për qind të PBB-së. Meqenëse një pjesë e madhe e parlamentit francez është në duart e ekstremit të majtë ose të djathtës ekstreme, është jashtëzakonisht e vështirë të ndërmjetësosh kompromise politike.

Shumica e madhe e Starmerit në Britani bëri të mundur që qeveria e tij të bënte atë që francezët nuk mund ta bënin – të rriste taksat, në një përpjekje për të balancuar bilancet. Por rritja e taksave ka kontribuar në rënien e popullaritetit të Laburistëve. Vështirësia për të gjetur para në kohë të vështira luajti gjithashtu një rol të rëndësishëm në krizat politike në Kanada dhe Japoni.

Kthimi i Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë ka të ngjarë të kontribuojë në atmosferën e paqëndrueshmërisë politike në të gjithë G7. Në vend që të përpiqet të ndihmojë qeveritë e aleatëve të tij demokratikë, Trump dhe i preferuari i tij aktual, Elon Musk, duket se kënaqen duke grumbulluar dhimbje. Republikanët Maga pëlqejnë veçanërisht karremin e liderëve të qendrës së majtë si Trudeau, Scholz dhe Starmer.

Trump ka bërë të pamundurën për të poshtëruar Trudeau-n, duke iu referuar Kanadasë si shteti i 51-të i Amerikës dhe kryeministrit të saj si “guvernatori” i saj. Musk ka bërë tituj në të gjithë Evropën duke postuar në X: “Vetëm AfD mund ta shpëtojë Gjermaninë”. Ai ka mbajtur gjithashtu një takim të mirëpublikuar me Nigel Farage, liderin e Reformës në Britani – i cili e bëri të qartë se shpreson në mbështetjen financiare të Musk.

Republikanët e Trump nuk i konsiderojnë më konservatorët tradicionalë në Evropë si partitë e tyre simotra. Kemi Badenoch, lideri i konservatorëve të Britanisë dhe Friedrich Merz , udhëheqësi i Kristian Demokratëve të Gjermanisë, mund të shohin vetëm me ankth teksa Trump dhe Musk arrijnë në vend të së djathtës radikale, nacionaliste. Christian Lindner, lideri i Demokratëve të Lirë pro-biznes në Gjermani, në luftë, i bëri një lutje “Elonit”, duke e informuar atë se AfD ishte një “parti ekstremiste e ekstremit të djathtë”. Në mënyrë prekëse, ai dukej se besonte se kjo do ta largonte Musk-un.

CDU e Merz aktualisht është shumë përpara AfD në sondazhet për zgjedhjet gjermane. Por partitë e ekstremit të djathtë dhe populiste në të gjithë G7-ën tashmë kanë një mik në Shtëpinë e Bardhë. Musk mund të ndihmojë partitë si AfD dhe Reforma me publicitet dhe ndoshta me para. Por mbështetja e tij gjithashtu mund të rezultojë e kundërta ndonjëherë. Partitë nacionaliste si Rassemblement National e Francës kanë një traditë të fortë anti-amerikane dhe do të jenë të kujdesshëm që të duken si veglat e të huajve të pasur.

Ndërhyrjet e Trump mund të mos sigurojnë që ai të mund të instalojë shokë ideologjikë rreth pjesës tjetër të G7. Në vend të kësaj, ai mund të krijojë një situatë në të cilën udhëheqësit e shumë prej aleatëve më të afërt të Amerikës do ta konsiderojnë presidentin amerikan jo si mik, por si një armik të rrezikshëm politik./Përshtati “Pamfleti” nga “Financial Times”