A do ta udhëheqin demokracinë qytetarët?

Nga Roger Casale, Brussels Times, 24 shtator 2021

Turistët po fluturojnë në hapësirë dhe jeta në Mars duket një mundësi më pak e largët. Ndërkohë evropianët janë të zënë duke u përpjekur të krijojnë një mundësi për të ardhmen tonë këtu në tokë.

Me panelet e para transnacionale në mbarë Evropën që po zhvillohen në Strasburg (17-19 shtator), Konferenca mbi të Ardhmen e Evropës (CoFoE) ka ndërmarrë hapa përpara për sa i përket energjisë dhe ambicieve.

200 qytetarë evropianë nga të gjitha shtresat e jetës dhe të zgjedhur me short janë ulur në Parlamentin Evropian për të ndihmuar në formësimin e përgjigjes së Evropës ndaj sfidave të kohës sonë.

Fokusi për panelin e parë nga katër gjithsej i qytetarëve ndërkombëtarë ishte “një ekonomi më e fortë, drejtësi sociale, punë/arsim, të rinj, kulturë dhe sport/transformim dixhital”.

Tre panelet e tjera do të pasojnë në fundjavat e ardhshme. Ato do të mbulojnë demokracinë/vlerat dhe të drejtat evropiane, sundimin e ligjit, sigurinë (takimi i parë: 24-26 shtator), ndryshimet klimatike, mjedisi/shëndeti (takimi i parë: 1-3 tetor) dhe BE-ja në botë/migracioni (i pari takim: 15-17 Tetor).

Është një kohë e mirë për të bërë analiza, jo vetëm nga perspektiva e institucioneve të BE -së, por edhe nga ajo e shoqërisë civile.

Ulrike Liebert, eksperte për pjesëmarrjen e qytetarëve në vendimmarrjen e BE-së dhe bashkautore e librit “Demokratizimi nga poshtë i BE-së?” e ka quajtur CoFoE një “zhvillim të paparë në demokracinë evropiane-një eksperiment në sjelljen e qytetarëve drejtpërdrejt në politikëbërjen e BE-së”.

Ne duhet ta mirëpresim këtë eksperiment ambicioz ndërkombëtar në angazhimin e qytetarëve. Në të njëjtën kohë, ne duhet të kalibrojmë me kujdes pritjet tona për rezultatet e mundshme. Shumë, nëse jo shumica e 450 milionë qytetarëve të BE -së nuk e kanë dëgjuar kurrë shprehjen “Konferenca mbi të Ardhmen e Evropës”. Ata nuk do të kenë gjasa të dinë se çfarë do të thotë edhe sikur t’ia kishin idenë.

Por ashtu si me misionin e NASA -s në Mars, mënyra për të emocionuar njerëzit për konferencën është ta programi atë në një perspektivë më afatgjatë. Ne si qytetarë, si dhe udhëheqësit tanë politikë, duhet të tregojmë se jemi të përgatitur për të bërë atë që duhet që demokracia evropiane të hyjë në një epokë të re. Historianët mund të shikojnë prapa në vitet në vazhdim dhe ta shohin CoFoE -në si një moment të rëndësishëm.

Është vetëm fillimi, por një raport i ndërmjetëm ka treguar tashmë një pjesë të madhe të potencialit të Konferencës, si dhe ka tërhequr vëmendjen për disa nga limitet e tij aktuale.

Tre vendimmarrjet e menjëhershme

Për ata prej nesh që besojnë në të ardhmen e demokracisë evropiane, avantazhi më i madh në lidhje me CoFoE duhet të jetë fakti që ai po zhvillohet. Pas një vonese njëvjeçare dhe grindjeve të pafundme ndërinstitucionale, CoFoE më në fund filloi në qershor me fillimin e platformës dixhitale në internet.

Së pari, ekzistenca e thjeshtë e konferencës, thotë Ulrike Liebert, “tregon se pas 70 vitesh integrim të fshehtë-duke arritur marrëveshje nga udhëheqësit kombëtarë-BE nuk është më në gjendje të përballojë sfidat e shumta të Evropës, nga ekstremizmi dhe joliberalizmi e deri te ndryshimi i klimës”.

Së dyti, ne duhet të inkurajohemi nga fakti se Konferenca duket se është marrë seriozisht nga shumë prej udhëheqësve të BE -së. Në fjalimin e saj mbi gjendjen e Unionit, Ursula von der Leyen theksoi rolin e qytetarëve, dhe veçanërisht të rinjve si zërat kryesorë që do të formojnë të ardhmen e Evropës.

Pritshmëritë janë të mëdha. Forumi Rinor Evropian ka thënë në një dokument në mënyrë të përmbledhur se “Konferenca është një mundësi unike për institucionet për të përmirësuar jetën e të rinjve në të gjithë Evropën!”.

Së treti, CoFoE është qartë një shembull i një mekanizmi me anë të të cilit demokracia e drejtpërdrejtë mund të plotësojë dhe jo të zëvendësojë rrugët e demokracisë përfaqësuese. Grupe të tilla si Citizens Take Over Europe, të cilët po bëjnë fushatë për një qasje më të bazuar në bazë në vendimmarrjen evropiane, do të inkurajohen nga ky zhvillim.

Tre fushat shqetësuese

Por askush nuk tha që CoFoE do të ishte perfekt. Një provë e suksesit të tij do të jetë shkalla në të cilën kritika konstruktive inkurajohet, angazhohet dhe veprohet sipas saj. Një shqetësim i parë do të jetë shkalla në të cilën të gjithë qytetarët janë në gjendje të kenë qasje në rrugët për angazhim demokratik.

Sipas raportit të parë të ndërmjetëm mbi CoFoE i cili u botua në gusht, gjysma e atyre që kanë marrë pjesë në konferencë deri më tani janë nën moshën 35 vjeç. 50% e të anketuarve janë të diplomuar. Vetëm 15% janë gra.

Dominik Kirchdorfer, President i Forumit Evropian të së Ardhmes ka frikë se “Konferenca nuk do të pasqyrojë qëndrimet e të gjithë evropianëve, vetëm atyre që tashmë janë angazhuar në flluskën e BE -së”. Vetëm 25,000 nga 450 milionë qytetarët e BE -së kanë marrë pjesë deri më tani në konferencë. Konventa e Shoqërisë Civile (e cila ka pesë nga tetë vendet e shoqërisë civile në sesionet plenare të CoFoE) ka bërë thirrje gjithashtu për përfshirjen e shteteve aderuese në BE (kandidate vende) në CoFoE”.

Younos Muhammaddi, President i Forumit Grek të Refugjatëve, beson se një Evropë gjithëpërfshirëse duhet të nënkuptojë “një mundësi për të forcuar pjesëmarrjen e refugjatëve dhe emigrantëve, të cilët nuk duhet të konsiderohen si përfitues, por si kontribuues dhe pjesë e zgjidhjes”.

Një shqetësim i dytë lidhet me metodologjinë. Bent Bonde, Forumi Popullor i Evropës thekson se sekretariati i CoFoE u ka ofruar shteteve anëtare “standarde të qarta sesi duhet të krijohen panelet e qytetarëve kombëtarë për të siguruar që ata janë përfaqësues”.

Një metodologji e zakonshme për zhvillimin e paneleve të qytetarëve do të jetë thelbësore për të siguruar koherencën midis asambleve rajonale, kombëtare dhe evropiane të qytetarëve, nëse përfundimet e arritura nga Konferenca kanë vlefshmëri.

Sidoqoftë, 27 partnerët teknikë kombëtarë të Forumit Popullor të Evropës besojnë se shumica e shteteve anëtare ende nuk kanë zhvilluar panele sistematike me grupet e qytetarëve bazuar sipas udhëzimeve.

Shqetësimi i tretë dhe i fundit lidhet me trashëgiminë e konferencës, por gjithashtu tregon se si qytetarët mund të masin suksesin e saj. Për Piotr Sadoëski, President i Platformës Sociale, “qytetarët dhe organizatat e shoqërisë civile kanë punuar për të ardhmen e Evropës prej vitesh”.

Deri më tani, vetëm Parlamenti Evropian në rezolutën e tij “Qytetarët” mbi dialogun dhe Qytetarët; pjesëmarrja në vendimmarrjen e BE-së ’ka qenë e qartë se si udhëheqësit evropianë mund të ndërtojnë mbi rezultatet e CoFoE dhe të krijojnë mekanizma të përhershëm për pjesëmarrjen e qytetarëve.

Një angazhim i ngjashëm nga Komisioni dhe Shtetet Anëtare do të bënte shumë për të aktivizuar konferencën dhe për të zgjeruar interesin dhe angazhimin. CoFoE atëherë mund të bëhet baza e nisjes jo si një tentativë për të dërguar një grua në Mars, por për diçka shumë më ambicioze – krijimin e një Evrope të qytetarëve!./Brussels Times