Ja protestuam! Po pastaj, çfarë?

Nga Jacques Attali, botuar ne JavaNews, 11 mars 2019

Në këtë botë kaotike, të çmendur, të dhunshme dhe të pasigurt, ku një numër i pabesueshëm parametrash ndërhyjnë për të krijuar një situatë, vazhdimisht fluide dhe të pasigurta, shumica e njerëzve kanë hequr dorë nga parashikimi i çdo gjëje. Dhe në veçanti, është e vështirë të parashikohet rezultati përfundimtar i demonstratave në vazhdim në vende të ndryshme si Franca, Algjeria apo Venezuela.

Së pari, e para e këtyre vendeve, Franca, jeton në demokraci. Ndonëse Franca ka shumë mangësi, megjithatë është një demokraci; ndërsa dy vendet e tjera, Algjeria dhe Venezuela, nuk janë. Prandaj, kjo duhet të çojë në rezultate rrënjësisht të ndryshme: në një demokraci, qëllimi i një demonstrimi nuk është domosdoshmërisht të përmbysë një qeveri.

Në Francë, zgjidhjet për demonstratat janë para së gjithash në sondazhet, në datat e caktuara. Dhe është në dorë të qeverisë franceze për të krijuar kushte për t’u përgatitur për rezultatet e «debatit të madh».

Kjo duhet të bëhet pa frikën e zhgënjimit, sepse ne e dimë paraprakisht se cilat do të jenë reagimet, pavarësisht vendimeve që shpallen: disa do të duartrokasin, të tjerët do të bërtasin se nuk është e mjaftueshme dhe ka të tjerë që do të thonë se vetëm zgjedhjet e reja presidenciale ose një ndryshim në Kushtetutë do të kënaqin oreksin e tyre për pushtet. E gjithë kjo tashmë është e shkruar dhe nuk duhet të ndikojë në gatishmërinë e një qeverie legjitime për të zbatuar politikat për të cilat është zgjedhur.

Më lejoni të jem i qartë: shumë aspekte të programit të kësaj qeverie nuk më përshtaten.

Sipas mendimit tim, politikat e saj nuk kanë shumë komponentë të drejtësisë sociale dhe mjedisore. Por, megjithatë, kjo qeveri është zgjedhur me ligj; ka të drejtë të zbatojë politikat e saj. Dhe nëse mund të bëjë rregullime për t’iu përgjigjur zemërimit të justifikuar që është shprehur në muajt e fundit, do të ishte edhe më mirë.

Në të kundërt, në një diktaturë, rrugët mund dhe duhet të përmbysin regjimin dhe të imponojnë një demokraci. Duhet, por shumë rrallë e bën atë të ketë sukses.

Para së gjithash, duhet të mbahet mend se në shumë raste nuk ishin rrugët që rrëzuan diktaturën: nuk ishin rrugët që i dhanë fund Bashkimit Sovjetik, por vendimet e Gorbaçovit. Nuk ishin rrugët që i dhanë fund diktaturës së Hitlerit, por ushtritë aleate të asaj kohe.

Duhet të kujtojmë gjithashtu se kur rrugët apo ushtritë e huaja i japin fund një diktature, kjo mund të çojë në situata më të këqija, siç ishte rasti në Egjipt, Irak dhe Libi. Dhe, më parë, në Evropën Lindore, kur Stalini zëvendësoi Hitleri atje.

Në tërësi, nëse demonstratat janë në një demokraci apo diktaturë, rezultati është më i mirë kur ata që kanë pushtet ose ata që marrin pushtetin, kanë një ide të qartë, realiste dhe demokratike se çfarë duhet bërë për t’iu përgjigjur zemërimi i popullit të tyre, duke respektuar pikëpamjet e pakicave.

Dhe shumë revolucione janë abortuar për të pasur, si ambicien e tyre të vetme, largimin e një tirani. Prandaj është urgjente, kudo ku po zhvillohet zemërimi për të përgatitur një përgjigje demokratike, koherente dhe gjithëpërfshirëse ndaj këtyre zemërimeve, pa harruar sfidat afatgjata, të cilat janë shumë rrallë subjekt i demonstratave.

Ne duhet t’i shqyrtojmë seriozisht sfidat që lidhen me klimën kur demonstrimet e mëdha padisin kompanitë që ndotin, sindikatat që injorojnë ndotjen e tillë dhe qeveritë që nuk interesohen. Për më tepër, do të adresohen kur ata që synojnë të qeverisin, bëjnë kështu në emër të brezave të ardhshëm. Ne kemi ende një rrugë të gjatë.

Lexo gjithashtu:

Marrja e pushtetit jashtë rradhe, një punë e koklavitur