Shqipëria dhe kriza e migracionit

Botim i Fondacionit “Konrad Adenauer”, 26 shtator 2018

Për shkak të vendn dodhjes gjeografike të Shqipërisë në Mesdhe dhe kufirit të saj të jashtëm me Bashkimin Europian që nga dalja e krizës europiane të migracionit në vitin 2015, vendi ka qenë në kontakt me refugjatët e luftës civile dhe emigrantët, të cilët e shohin vendin si një stacion kalimi në destinacionet më veriore. Por pothuajse të gjithë emigrantët që mbërrijnë në Shqipëri kanë kaluar në shtetet anëtare të BE-së, por jo të gjithë janë regjistruar në një shtet të BE-së. Numri i emigrantëve të ardhur është rritur ndjeshëm këtë vit.

Rritja e numrit të refugjatëve në një nivel të përgjithshëm të ulët .

Si rezultat, autoritetet shqiptare dhe politikëbërësit u përballën me çështjen e pozitës shqiptare dhe kapacitetin e saj për ndihmë dhe pritje. Tani që “rruga klasike e Ballkanit Perëndimor” përmes Maqedonisë, Serbisë dhe Hungarisë drejt Europës Veriore është siguruar shumë dhe BE-ja ka arritur të reduktojë numrin e refugjatëve me 97%, migrantët nga Lindja e Afërt dhe Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut po frekuentojnë gjithnjë e më shumë Shqipërinë përsëri. Kështu, Ministria e Brendshme e Shqipërisë flet për një rritje të emigrantëve të regjistruar në gjysmën e parë të 2018-ës (2311 emigrantë të regjistruar në periudhën janar-qershor 2018) krahasuar me tërë vitin 2017 (~ 1000), ndërkohë që ky numër u rrit ndjeshëm përsëri deri në shtator (~ 3000).

Edhe refugjatët tashmë të regjistruar në vendet e BE-së, së fundi kanë gjetur rrugën e tyre në Shqipëri më shpesh dhe kanë aplikuar për azil në vendet e BE-së për shkak të mungesës së perspektivave. Sipas Ministrisë së Brendshme të Shqipërisë, 500 kërkesat për azil të paraqitura deri në shtator 2018 janë ende pakica e emigrantëve që mbërrijnë në Shqipëri, por ky numër po rritet në krahasim me vitet e kaluara.

Sa u përket vendeve të origjinës, Siria udhëheq statistikat e migracionit, pasuar nga Afganistani, Iraku dhe Maroku. Refugjatët dhe emigrantët e luftës civile po hyjnë në Shqipëri përgjatë “kufirit të gjelbër” për t’i shpëtuar procesit burokratik në qendrat e pritjes greke. Pavarësisht që rreth 1000 migrantë që u kthyen në BE ose u deportuan në gjysmën e parë të vitit, konkluzioni i përkohshëm është që përqindja e emigrantëve që vijnë në Shqipëri është rritur në vitin 2018 krahasuar me vitet e kaluara.

Instrumentalizimi politik i çështjes së refugjatëve në kontekstin e procesit të pranimit në BE. Në verën e vitit 2018, qeveria e udhëhequr nga Kryeministri Edi Rama duhej të gjente përgjigje për shterimin e disa shteteve të BE-së në pranimin e emigrantëve. Në veçanti, fqinjët e Mesdheut Jugor të Italisë, nën qeverinë e re nga Lëvizja Eurosceptike “Pesë Yje” dhe Lega Populiste e krahut të djathtë, e cila po udhëhiqet nga një politikë e re italiane e refugjatëve që synon vetëm rastet më të nevojshme e kjo sjell që të hyjnë në fokus vendet mesdhetare të Ballkanit Perëndimor. Shqipëria, në veçanti, me portet e saj mesdhetare të Durrësit dhe Vlorës, krahasuar me kontinentin italian, u pyet më shpesh nga qershori 2018 nëse mori iniciativën për strehimin e refugjatëve, për shembull, në anijet jashtë bregdetit italian ose në qendrat ekstra-territoriale të refugjatëve e ndërtuar mbi tokën shqiptare. Kështu, kampet e ndryshme politike ngritën çështjen e ndërtimit të mundshëm të kampeve të refugjatëve, duke shkaktuar një debat politik të nxehtë brenda Shqipërisë dhe brenda Bashkimit Europian mbi çështjen e migracionit dhe legjislacionin e saj.

Nga njëra anë, opozita shqiptare përfitoi nga çështja e mundësisë së marrjes së emigrantëve në Shqipëri për të arritur qëllimet e veta, duke akuzuar qeverinë për promovimin e qëllimshëm të mundësisë së krijimit të kampeve të refugjatëve dhe marrjen e refugjatëve në mënyrë që të përparojë në afrimin Shqipërisë me BE-në dhe, në veçanti, hapjen e negociatave për anëtarësim. Një akuzë që Kryeministri Edi Rama bëri, si përpjekje për sqarim, pas shtyrjes së hapjes së negociatave për pranimin në BE.

Solidariteti apo llogaritje politike?

Në gusht të vitit 2018, qeveria shqiptare e udhëhequr nga Partia Socialiste (PS), i ofroi Italisë të marrë njëzet emigrantë eritreas nga anija shpëtuese e “Diciotit” nga brigjet italiane në Shqipëri. Ky ishte një përjashtim, duke supozuar që të gjithë migrantët që mbërritën në Shqipëri tashmë kishin kaluar në territorin e BE-së. Një ofertë e qëllimshme ilegale e qeverisë shqiptare, e cila iu dorëzua Italisë vetëm pak kohë pas sqarimit të çështjes së refugjatëve dhe përfitimet për Shqipërinë lidhur me negociatat me BE-në. Një ofertë e diskutueshme për shkak se PS-ja tashmë ishte e qartë rreth rezultatit të ofertës dhe para se ta bënte, Shqipëria mbështeste qëndrimin euroskeptik dhe nacionalist të qeverisë italiane para se të anëtarësohet. Oferta e paligjshme e BE-së ngre çështjen e pranimit dhe seriozitetin e ndihmës shqiptare për refugjatët. U bë e qartë në stilin politik shumë të personalizuar të PS-së se Edi Rama bashkëbisedues ka personalitetet që i sheh në sy sesa institucionet e BE-së. Kështu, marrëveshja e dështuar dypalëshe për njëzet emigrantë eritreas, të cilët nuk janë transferuar në Shqipëri – nxitën një mosmarrëveshje të përsëritur mes Ramës dhe ministrit të Brendshëm italian, udhëheqësit të Legas, Salvinit, dhe midis qeverisë së re italiane dhe Komisionit Europian mbi politikën e azilit të BE-së.

Qeveria shqiptare duhet të ishte në dijeni paraprakisht se emigrantët që ndodheshin në anijen e shpëtimit italian “Diciotti”, në bazë të ligjit të BEsë për refugjatët nuk duhet të transferohen në vende të treta jashtë BE-së, për shkak se ata nuk i përkasin sistemit të mbrojtjes së sistemit të azilit në BE dhe anijet e refugjatëve nuk kanë asnjë lidhje me këto. Ky informacion vjen nga një letër e botuar nga BE-ja në qershor të këtij viti, duke vënë presion mbi qeverinë italiane. Ky diskurs është kryer në median shqiptare dhe në Parlament, e cila është arsyeja pse qeveria, që kishte për qëllim përmirësimin e pozicionit të saj negociues me BE-në, pezulloi pretendimet e shfrytëzimit të refugjatëve.

Ky rast për politikën e migracionit shqiptar na nxjerr në dy përfundime: Së pari, qëllimi i qeverisë shqiptare në fakt mund të shihet si një ndihmë. Nga ana tjetër, ky rast tregon se aktorët kryesorë politikë në Shqipëri sidomos, Edi Rama, ende nuk e kanë kuptuar kornizën ligjore të BE-së, edhe pse në një fazë tashmë të avancuar në procesin e pranimit në BE, në të cilën duhet të lëvizin të gjithë lojtarët, edhe nëse bëhet fjalë për ndihmë humanitare.

KONKLUZIONE.

Së fundmi, duhet të theksohet se Shqipëria ka pasur përvojë në pranimin e refugjatëve dhe ka ofruar shumë ndihmë gjatë luftës së Kosovës, duke mbrojtur rreth 400,000 njerëz nga Kosova. Shumica e vendeve të strehimit ishin në familje private. Edhe pse situata e asaj kohe nuk mund të krahasohet me atë të sotmen, bëhet e qartë se Shqipëria dhe populli i saj janë në gjendje të marrin përgjegjësinë për refugjatët dhe njerëzit në nevojë. Kjo është në kundërshtim me sfondin që vetë Shqipëria është një nga vendet më të varfra në Europë dhe ka numër të madh të emigrantëve dhe në vitin 2015 u deklarua se vendi po udhëhiqte statistikat e refugjatëve të vendeve europiane.. Pas diskutimit të temës së emigrimit në Shqipëri në nivel politik në verë dhe duke testuar qëndrueshmërinë sociale të temës, debati u zhduk përsëri në fillim të sezonit të ri parlamentar, pas krizës politike vendore dhe klimës së helmuar politike.

Botim i Fondacionit “Konrad Adenauer”/ Berlin http://www.kas.de/albanien/de/ publications/53647/