Pse Gjermania i trëmbet fitores së Syriza dhe kthesës së BQE?

Nga Mario Lucio Genghini, botuar në Polisblog, 2 shkurt 2015

Dy janë faktorët që në këtë kohë frikësojnë jo pak Gjermaninë: fitorja e SYRIZA në Greqi dhe nisja e lehtësimit sasior (QE) nga ana e Bankës Qëndrore Evropiane. Klasa drejtuese gjermane nuk humbet asnjë rast për të përsëritur kundërshtinë e saj për çka ka ndodhur, dhe tani ka frikë se duhet të paguajë një faturë shumë të lartë. Kjo mund të verifikohet edhe më shumë, nëse Alexis Tsipras arrin të stimulojë një korrigjim të linjës mbi politikat shtrënguese nga ana e qeverisë franceze dhe asaj italiane, dhe në qoftë se në Spanjë Podemos afirmohet në zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme.

Duket tashmë e qartë se Gjermania, e gjendur të luajë rolin e vendit drejtues të Bashkimit Evropian, është ngulitur shumë në pozicionet e saj, duke nënvlerësuar pasojat e ngurtësisë së saj. Përveç kësaj, qëndrimet e fundit të Ministrit të Financave Wolfgang Schäuble dhe të Kancelares Angela Merkel kundër synimeve të qeverisë së re greke, zbulojnë më shumë një simptomë dobësie se sa një demonstrim force.

Berlini ka përdorur inflacionin për të “zhvlerësuar” euron në dëm të vendeve të Evropës jugore. Në këtë mënyrë, Gjermania ka siguruar një rritje të eksporteve të saj dhe një rritje konstante të PBB-së. E gjithë kjo, ndërsa në Greqi recetat e Trojkës e kanë çuar rezultatin e borxhit publik në 175% të PBB-së (ndërsa PBB nominale, i llogaritur në euro, ka rënë). Kjo shifër trajtohet në lidhje edhe me numrat më dramatikë të ekonomisë reale helene: 27% të papunësisë së përgjithshme dhe 50% të asaj të të rinjve. Dhe sikur kjo të mos mjaftonte, logjika e kursimit planifikon që Athina duhet të mbajë një surplus primar të buxhetit rreth 4,5% për të paktën një brez, që do të thotë një varfërim të mëtejshëm dhe të pashmangshëm të vendit.

Me këtë nuk duam të themi se SYRIZA do të jetë e suksesshme në politikën e saj dhe që ka në xhepin e saj recetën e duhur. Nëse e majta greke do të kërkojë vetëm një hollim të borxhit, Merkel do mund ta pranonte edhe kundër vullnetit të saj. Por ky nuk duket të jetë qëllimi i Tsipras, pasi do të zgjidhte vërtet shumë pak. Në qoftë se propozimi i Athinës për ristrukturimin e borxhit do të jetë ngrirja e përkohshme e obligacioneve të qeverisë, duke rënë dakord për një zhvlerësim të njëanshëm të vlerës së këtyre titujve me norma interesi më të ngurta, atëherë çështja është tërësisht tjetër.

Gjithashtu, SYRIZA duhet të kryejë një rishikim të politikës fiskale dhe betejën për një plan europian mbi punën sipas matricës keyneziane. Sigurisht, kjo qasje do të ishte shumë e padëshirueshme për Gjermaninë dhe gjithë sistemin financiar, dhe nuk përjashtohet se mund të shkohet në një konfrontim, që në fund do të shkaktonte dëme edhe në Gjermani. Por për momentin është shumë herët për të bërë parashikime, sepse Athina do duhet të gjejë aleatë në Evropë nëse dëshiron të bëjë një betejë të kësaj shkalle.

Përsa i përket QE të vendosur nga Draghi, duket se autoritetet gjermane po bëjnë gjithçka për ta delegjitimuar në shtyp. Merkel tha se ai kishte filluar “në kohë të gabuar”, ndërsa presidenti i Bundesbank, Jens WEIDMANN, tha në një intervistë te Bild se “me programin e ri, bankat qëndrore të sistemit të BQE do të bëhen ndër kreditorët kryesore të zonës euro. Kjo përbën rrezikun që politikat e konsolidimit fiskal të lihen mënjanë dhe rrit presionin mbi ne për të mbajtur të ulta kostot e financimit për një periudhë të gjatë kohore“.

Megjithatë, Berlini, sekret që e dinë të gjithë, e ka pranuar pikërisht për shkak të rreziqeve në të cilat ndodhen bankat qëndrore kombëtare: 80% e rrezikut të blerjes së bonove të shtetit dhe private do të peshojnë vetëm mbi këto institucione. Ndërsa vetëm 20% do paguhet nga Fondi i Shpëtimit të Shteteve. Të ishte për Merkel, ajo nuk do të pranonte as këtë marrëveshje, por në fund një Gjermanie më pak e fortë se më parë ju desh të pranonte një kompromis.

Rreziku prej të cilit tremben shumë në Gjermani nuk është aq shumë kthesa e BQE në vetvete, por fakti se kjo mund të mos jetë e mjaftueshme. Për këtë arësye, shumë besojnë se nuk ishte e nevojshme për të lëshuar rrugë që në dështimin e parë, sepse në qoftë se PIGS (Portogalia, Italia, Greqia, Spanja) zgjohen, ata do mund të kërkojnë shumë më tepër. Emiliano Brancaccio dhe Giuseppe Fontana shpjegojnë në Financial Times se pse ky nuk është aspak një opsion për t’u hedhur poshtë. Për ekonomistët, duke synuar objektivin që inflacioni të çohet afër nivelit 2% dhe jo që të favorizohet punësimi, çështja nuk është nëse QE do të funksionojë:

“Problemi është se edhe një konvergjencë eventuale drejt objektivit të parë nuk sjell automatikisht arritjen e dy të tjerëve. Inflacioni mesatar i eurozonës në 2014 ishte 0.4 për qind, dhe sot pritjshmeritë e tregut për inflacionin mesatar për pesë dhe dhjetë vjet, janë respektivisht, 0,3 për qind dhe 0,9 për qind. Sipas BQE, QE do të funksionojë nëse do të mund të çojë inflacionin e pritshëm dhe aktual drejt objektivit të paracaktuar, pavarësisht se çfarë mund të ndodhë në shkallën e rritjes apo në shkallën e punësimit të eurozonës. Kjo nuk është saktësisht ajo që shumë njerëz në Evropë janë duke shpresuar kur mendojnë për një politikë makroekonomike të suksesshme“.

Një tjetër fakt që tremb gjermanët, dhe për këtë flitet shumë pak, është se një ndryshim në drejtimin e BE-së do të vërë në diskutim sistemin e saj bankar publik dhe lokal, i cili ofron më shumë se 80% të kredisë për bizneset dhe punëtorët e pavarur. Ky sistem përbëhet nga Landesbanken rajonale, bankat lokale të kursimeve, kooperativat, shoqëri të kontrolluara nga qeveritë lokale, por gjithashtu edhe nga punonjës dhe Shoqata të kategorive te ndryshme.

Gjermania insiston që këto institucione të vogla të mbeten jashtë mbikëqyrjes evropiane, ndonëse ata përfaqësojnë pothuajse 50% të sistemit bankar. Shumë nga këto institucione nuk po ecin mirë dhe natyra e titujve dhe kredive të tyre mbetet një “mister” i madh.