ESI: Shumica absolute e qytetarëve të BE kundërshtojnë zgjerimin

Prezantim i ESI: European Stability Initiative, nëntor 2014

Çdo vit Komisioni Evropian publikon Strategjinë e Zgjerimit. Strategjia e Zgjerimit 2014, që paraqitet në tetor, fillon me një notë shumë optimiste me fjalinë e mëposhtme: “Gjatë pesë viteve të fundit, Komisioni ka forcuar besueshmërinë e politikës së zgjerimit dhe ka përmirësuar fuqinë transformuese të saj”.

Kjo ngreh pyetjen: Si Komisioni mat besueshmërinë e politikave të zgjerimit? Për kë është politika e zgjerimit sot më shumë e besueshme se pesë vjet më parë?

Këtu është një realitet kontrolli. Anketat e Eurobarometrit në 2008 dhe 2013 tregojnë rritje të opozitës për zgjerimin në çdo shtet anëtar të BE: të vjetër dhe të ri, të pasur dhe të varfër, ata të goditur rëndë nga kriza globale ekonomike në 2008 dhe ata relativisht të padëmtuara.

Zgjerimi kurrë nuk ka qenë më pak i njohur sesa tani në BE. Sondazhi Eurobarometër 2013 tregon se shumica absolute e qytetarëve të BE kundërshtojnë zgjerimin e mëtejshëm (52 për qind). Opozita është më e fortë në mesin e të anketuarve të zonës euro (60 për qind). Kjo tabelë tregon mosbesim të madh në këtë politikë:

Kontrolli i realitetit: besueshmëria

Opozitë popullore ndaj zgjerimit

Çfarë është edhe më e habitshme është TRENDI në pesë vitet e fundit: një rënie dramatike e mbështetjes kudo.

Rënia e mbështetjes për zgjerimin është më e theksuar në vendet tradicionalisht pro-zgjerimit, të tilla si Italia (ku kundërshtimi ndaj zgjerimit është rritur me 22 pikë përqindje) ose Spanja (21). Post- anëtarë të BE-së në 2004, të cilët fillimisht ishin më pak skeptik, janë duke u bashkuar me anëtarët e para-2004. Ndryshimet në Qipro, Republikën Çeke dhe Sllovakia janë dramatike.

Këtu opozita ndaj zgjerimit është rritur më shumë që prej 2008:

Trendi është në 5 vjet

Opozitë popullore ndaj zgjerimit

Po në lidhje me pretendimin e dytë në shprehjen e hapjes: se Komisioni Evropian e ka rritur fuqinë Transformuese të politikës së zgjerimit?

Këtu jepen rezultatet e një kontrolli të dytë. Çdo vit Komisioni Evropian vlerëson progresin dhe shtetin që përafrohet me rregullat e BE-së dhe normat (acquis) në Raportet vjetore të Progresit. Studion për të gjitha vendet anëtare nëse përafrimi në çdo fushë të politikave është “përparuar”, “moderuar” ose është në një “fazë të hershme.”

Rezultatet që gjeti Komisioni në 2013, janë vendosur në këtë tabelë:

Kontrolli i realitetit: Transformuese

Progres Raporti: Renditja 2013

Dhe rezultatet që gjeti Komisioni në 2014, përsëri  janë vendosur  tabelën e meposhtme:

Duke krahasuar këto dy tabela, bazuar në vetë vlerësimin e progresit të Komisionit Evropian, për ndikimin TRANSFORMUES të proҫesit, shohim në vijim:

Së pari: ka një ndryshim të vogël kudo.

Së dyti: në rastin e Maqedonisë, Komisioni konstaton regres (nga 9 në 8 kapituj të “avancuar”).

Së treti: në rastin e Serbisë – e cila kishte një vit intensiv në të cilin hapi edhe bisedimet e pranimit në Janar – Komisioni nuk gjen ndryshim fare.

Ose procesi i BE-së nuk është në të vërtetë transformues ose mënyra aktuale në të cilën Komisioni Evropian mat transformimin në raportet e tij të progresit është e papërshtatshme ; ose të dyja. Sido që të jetë, dokumentet më të rëndësishme të shkruara nga Komisioni Evropian për të treguar ndikimin transformues ҫdo vit nuk e mbështesin pikëpamjen e qartë të dokumentit Strategjik.

Është një sentencë e dytë habitëse në Strategjinë e Zgjerimit të 2014-ës: “Procesi i anëtarësimit është rigoroz, i ndërtuar mbi kushtëzimin e rreptë por të drejtë,  sipas kritereve të vendosura dhe sipas parimit të meritës së vet”.

Kjo është një kërkesë standarde, e bërë nga shtetet anëtare të BE-së dhe nga Komisioni Evropian. Më 7 qershor 2014 kancelarja Gjermane, Anxhela Merkel bëri një video podcast mbi zgjerimin e Ballkanit Perëndimor ku pohoi: “Ka kritere shumë të qarta për hapat e nevojshme për të lëvizur më pranë BE-së. Në fund është në dorë të secilit vend nëse ata kalojnë nëpër këtë proҫes shpejt ose jo ” Mesazhi: “proҫesi është i drejtë. Varet nga merita. Varet nga ju. “

Është ky pohim bindës?

Shikoni përsëri në vlerësimin e 2014-ës nga Komisioni. Maqedonia, e cila u bë kandidate e BE në 2015, është përpara gjithë vendeve të tjera Ballkanike kur flitet për përafrimin e saj me acquis, sipas Komisionit Evropian. Dhe akoma është mbrapa Malit të Zi, Serbisë dhe Shqipërisë kur flitet për pranim. Qartësisht kjo NUK është sipas meritës.

Është Maqedonia një rast i veçantë? Vështirë. Si veto dypalëshe ka lulëzuar, natyra politike e çdo hapi në këtë proҫes është bërë gjithnjë e më e dukshme.

Meritë e tyre? Me drejtësi:

Progres Raporti: Renditja 2014

Në fakt, problemi i meritës dhe drejtësisë shkon shumë thellë. Sot proçesi i pranimit është si një shkallë me më shumë se 70 hapa: të marrë statusin e vendit kandidat, të hap bisedimet e pranimit, të hap (34 ose 35) kapituj, të mbyll kapitujt; pastaj ratifikimi dhe aderimi në fund. (Shënim: dikush mund të llogarisë hapa shumë më të vogla në qoftë se dëshiron,duke përfshirë edhe adoptimin e raporteve të shqyrtimit, etj …)

Për çdo hap deri te kjo shkallë ka 28 porta (shtetet anëtare të BE), të cilat duhet të bien dakord për ÇDO hap të ndërmarrë. Këta 28 vendosin në bazë të kritereve politike, jo meritës. Nëse Turqia hap Kapitullin 23, apo kur dhe nëse Shqipëria, Serbisa apo Mali i Zi lejohen të hapin një kapitull, ose të fillojnë zyrtarisht bisedimet (Maqedonia) apo të aplikojnë, është një vendim politik.

Ky imazh jep pamjen e procesit të pranimin sot: një shkallë që mund të duket fare mirë si një shkallë në askund, duke pasur parasysh pikat e shumta të vetos dhe potencial të madh për pengim.

Pranimi si shkallë

70 shkallë, 28 porta

Është edhe një fakt më i habitshëm në lidhje me këtë shkallë që e bën debatin aktual mbi anëtarësimin të mistershëm.

Gjysma e këtyre shkallëve janë të lidhura me “hapjen e kapitujve”. Në fakt, shumica e debatit politik për zgjerim sot është e fokusuar në kapituj: sa hapen dhe kur. Por pak njerëz – përfshirë ekspertë apo gazetarë – e kanë pyetur ndonjëherë veten: cili është QËLLIMI i “hapjes së një kapitulli”? Çfarë do të thotë? Çfarë bën?

Merrni rastin e Turqisë, vendi më i përparuar në bisedimet e pranimit, që ka filluar në vitin 2005. Në 2014 Turqia ka pasur 14 kapituj të hapur dhe 18 të mbyllura (lëmë dy kapituj, ku Komisioni nuk ofron asnjë vlerësim të shtrirjes, nga kjo tavolinë këtu – kapitujt 23 dhe 34).

Si tabela vijuese – bazuar në vlerësimet e vetë Komisionit në raportin e progresit – tregon, nuk ka asnjë lidhje tjetër ose të rastësishme ndërmjet shtrirjes (gjëndjes së progresit) në një sektor dhe nëse një kapitull është hapur apo mbyllur. Kjo do të thotë: nëse një vend ka shumë ose pak kapituj të hapur nuk ka asnjë tregues se në çfarë pike të procesit është në aspektin e gatishmërisë për pranimin në BE.

Ajo që është jo më pak e habitshme: hapja e kapitujve nuk është vetëm një strumbullar i progresit, nuk është gjithashtu edhe një nxitje për të bërë më shumë progres në të ardhmen. Kjo është ajo gjeti që Komisioni Evropian në Turqi në 2013: ka pasur më shumë progres në kapitujt e MBYLLUR se në kapitujt e hapur në Turqi gjatë vitit.