Evazioni fiskal, sa ka qenë e sa do të jetë

Nga Eduard Zaloshnja, botuar në Balkanweb, 13 janar 2014

Evazioni fiskal nuk mund të matet drejtpërdrejt, por në vendet ku zbatohet Tatimi i Vlerës së Shtuar (TVSH), matja e tërthortë e tij është relativisht e thjeshtë. Në vija të trasha, të ardhurat nga ky tatim, në përqindje ndaj Produktit të Brendshëm Bruto, duhet të jenë afërsisht sa ç’është tarifa e taksimit. Kështu, në qoftë se tarifa e taksimit është 20% (si në Shqipëri, për shembull), të ardhurat nga TVSH-ja, në kushte ideale, duhet t’i afrohen 20-përqindëshit të PBB-së. Sepse Produkti i Brendshëm Bruto nuk është gjë tjetër veçse vlera e shtuar nga aktiviteti ekonomik brenda një vendi (INSTAT-i ka filluar ta quajë Vlera e Shtuar Bruto PBB-në, term me të cilin jemi mësuar prej dy dekadash).
Përdora më sipër shprehjen “në vija të trasha”, sepse një pjesë e vlerës së shtuar bruto u takon shërbimeve që ofrohen si të mira publike (arsimi publik, policimi, administrata publike, etj), për të cilat nuk paguhet TVSH. Po të llogaritim vlerën e këtyre shërbimeve në Shqipëri, i bie që të ardhurat nga TVSH-ja duhet të jenë diku në nivelin 16% të PBB-së, e jo 20%, sa ç’është niveli i TVSH-së. Kuptohet, në qoftë se nuk ka evazion fiskal…
Le të shohim tani se sa ka qenë faktikisht kjo përqindje e sa pritet të jetë në vitin në vazhdim.
Viti i fundit kur INSTAT-i ka bërë një matje të drejtpërdrejtë të PBB-së (matje që konsiderohet si përfundimtare) është viti 2009 – në vitet e mëpasme matjet kanë qenë të tërthorta, pra jo përfundimtare. Në vitin 2009, PBB-ja ka qenë rreth 11.5 miliardë dollarë, ndërsa të ardhurat nga TVSH-ja për 12-mujorin kanë qenë 1.1 miliardë dollarë. Pra, sa 9.6% e PBB-së, nga 16% që duhej të ishte në kushtet e evazionit zero. Thënë ndryshe, thesarit të shtetit i kanë munguar në 2009-ën rreth 740 milionë dollarë, për shkak të mosvjeljes së plotë të TVSH-së.
Duke e ekstrapoluar këtë evazion të pagimit të TVSH-së, mund të arrihet në përfundimin se rreth 40% (100%-9.6%/16%) e aktivitetit ekonomik joshtetëror nuk ka kaluar në sitën e administratës fiskale në vitin 2009.
Le të vijmë tek shifrat e buxhetit të 2014-ës.
Të ardhurat nga TVSH-ja parashikohen të jenë sa 8.5% e PBB-së, e cila pritet të jetë rreth 13.9 miliardë dollarë. Pra, qeveria parashikon të mbledhë rreth 1.2 miliardë dollarë, nga 2.2 miliardë dollarë që duhet të mbledhë, në qoftë se e vjel TVSH-në në nivelin 16% të PBB-së.
Duke e ekstrapoluar këtë evazion të pritshëm të pagimit të TVSH-së, mund të arrihet në përfundimin se rreth 47% (100%-8.5%/16%) e aktivitetit ekonomik joshtetëror nuk do të kalojë në sitën e administratës fiskale në vitin 2014.
Krahasimin e 2014-ës me vitin 2009 e bëra për faktin se është viti i fundit kur INSTAT-i ka bërë një matje të drejtpërdrejtë të PBB-së, e cila konsiderohet si përfundimtare. Por në qoftë se krahasimi bëhet me 2013-ën (për të cilin nuk kemi ende matje, qoftë dhe të përafërta), viti 2014 mund të duket një përmirësim. Sepse parashikimi për vitin 2013 ishte se TVSH-ja nuk do të kalonte 8% të PBB-së.
Le të shpresojmë se në vitin 2015 do të kemi një ulje domethënëse të evazionit fiskal…

    Thënie për Shtetin

    • Një burrë shteti është një politikan që e vë vehten në shërbim të kombit. Një politikan është një burrë shteti që vë kombin e tij në shërbim të tij.
      - Georges Pompidou
    • Në politikë duhet të ndjekësh gjithmonë rrugën e drejtë, sepse je i sigurt që nuk takon kurrë asnjëri
      - Otto von Bismarck
    • Politika e vërtetë është si dashuria e vërtetë. Ajo fshihet.
      - Jean Cocteau
    • Një politikan mendon për zgjedhjet e ardhshme, një shtetar mendon për gjeneratën e ardhshme
      - Alcide de Gasperi
    • Europa është një Shtet i përbërë prej shumë provincash
      - Montesquieu
    • Duhet të dëgjojmë shumë dhe të flasim pak për të berë mirë qeverisjen e Shtetit
      - Cardinal de Richelieu
    • Një shtet qeveriset më mirë nga një njëri i shkëlqyer se sa nga një ligj i shkëlqyer.
      - Aristotele
    • Historia e lirisë, është historia e kufijve të pushtetit të Shtetit
      - Woodrow Wilson
    • Shteti. cilido që të jetë, është funksionari i shoqërisë.
      - Charles Maurras
    • Një burrë shteti i talentuar duhet të ketë dy cilësi të nevojshme: kujdesin dhe pakujdesinë.
      - Ruggiero Bonghi